Tünel Yangın Sistemleri tanımından önce Isı, yanıcı madde ve oksijenin bir araya gelmesiyle oluşan olaya yanma, bunun kontrolsüz biçimde gerçekleşmesine de yangın dendiğine değinerek konuya giriş yapalım. Yangının önlenmesi bu üç faktörden birinin elimine edilmesi ile sağlanır. Tünellerde oluşabilecek yangınlar kapalı alan yangınları grubuna girer.
PIARC (World Road Association) tarafından incelenen tünel kazalarında meydana gelen yangınlar en çok;
- Elektrik arızaları (hafif araçlarda en sık olarak yangın sebebi),
- Fren balatalarındaki ısınmalar (ağır taşıt yangınlarının %60-%70’i bu nedenle),
- Aracın alev almasına neden olan diğer arızalar.
- Çarpışmalar,
- Tünel ekipmanındaki teknik hatalar, Tünellerde yürütülen bakım çalışmaları nedenleriyle meydana gelmektedir.
Kapalı Alan Yangınları
Kapalı alanlarda yangın hızını ve etkisini belirleyen temel iki faktör bulunmaktadır. Bunlardan birincisi yangına birlikte ortaya çıkan sıcak dumanın yükselerek tavan bölgesini ısıtması ve bu ısının yayılarak diğer yanıcı maddelerin de yanmalarını hızlandırması ve etkisini azaltıcı olarak görülen biçimiyle de kapalı alanlarda yanma ile oksijen ve diğer yanıcı gaz seviyelerinin de azalarak yanma hızının düşmesidir.
Tünel Yangınları
Kapalı alan sınıfında değerlendirilen tünel yangınları, kapalı alanların aksine hava sirkülasyonunun yüksek olduğu yerlerdir. Bu nedenle kapalı alan sınıfına girdiği kabul edilse de tünellerde meydana gelebilecek yangınların ısıl gücü yapılan araştırmalara göre açık alanlara göre 4 kat fazladır.
Tünellerde meydana gelen yangının gücü, yangının büyüklüğü, kesit alanı, giriş ve çıkış yüksekliği, tünel duvarlarının özelliği, tünelin eğimi ve havalandırma sisteminin yapısı gibi özelliklere bağlı olarak değişir. Tünel Yangın Sistemleri içinde yer alan havalandırma sistemlerinin dumanı ve yangını kontrol etme ve yönetme özelliğine sahip olması önemlidir ki bunu sağlayan en iyi sistemler tünel jet fan sistemleridir. Jet fan sistemleri hakkında bilgi için linkteki yazımızı okuyabilirsiniz.
Tünellerde yangın algılama
Tünellerin yangın algılamasında bakır boruyla yapılan doğrusal sıcaklık algılama sistemi en yaygın teknoloji olarak kullanılmıştır. Son yıllarda bu sistemin dışında kablo tipi sıcaklık sensörü (içerisinde belirli aralıklarla sensör bulunan algılama kablosu, nokta belirten tipte), fiber optik sensör kablo, doğrusal kablo sensörler (nokta belirtmeyen tipte), kamera ile duman algılaması (video analiz), hava örneklemeli duman dedektörleri ve alev dedektörleri ile oluşan yangın algılama ve alarm sistemleri tasarlanmakta ve uygulanmaktadır.
Kablo tipi sıcaklık sensörü; yangın tespit mesafesi, hızı, yanlış alarm verme düşüklüğü gibi özellikleriyle diğer yangın algılama sistemlerine göre öne çıkmaktadır. Yine dayanım, elektromanyetik etkilenmeme, maliyet ve kurulum-bakım konularında da diğer sistemlere göre avantajlıdır.
Tünellerde Yangın Güvenliği
Tünellerde olası yangın hallerinde can ve mal kaybına neden olan temel unsurlardan biri dumandır. Duman kontrolü ve yönetimi yapılamazsa bu hem içerideki insanların çıkan gazlardan zehirlenmelerine neden olur. Ayrıca görüş alanının daralması ile paniğe ve tünelin asgari zararla tahliye edilememesine neden olur. Ayrıca dumanın yarattığı ortam yangına müdahale edilmesini de zorlaştırır. Bu nedenle acil havalandırma sistemi ısı ve dumanın kontrolü bakımından oldukça önemlidir.
Tünel Havalandırma Sistemleri
Tünel Yangın Sistemleri içerisinde yer alan en önemli bileşenlerinden biri muhakkak Havalandırma Sistemleridir. Bu sistemlerde havalandırma, doğal ve mekanik havalandırma olmak üzere iki biçimdedir.
Tünellerde Doğal Havalandırma
Doğal havalandırma kısa tünellerde herhangi bir sistem kullanılmadan doğal hava akışı ile yapılan havalandırmadır. Tünel yüksekliğine bağlı olarak oluşan statik basınç ile araçların yarattığı hava sirkülasyonuyla meydana gelir. Kısa tünellerde sıcak duman tavana yükselir ve burada soğuyarak çöker. Bu tünelin kısa olması nedeniyle insanlar için bir kaçış imkanı yaratır.
Amerika’da 250, İngiltere’de 400 ve Almanya’da da 350 m.ye kadar olan tüneller için genellikle mekanik havalandırmaya gerek görülmemektedir.
Tünellerde Mekanik Havalandırma
Boylamasına, dikine ve tam dikine olarak sınıflandırılan mekanik havalandırmada boylamasına havalandırma, jetfanların kullanılması ile yapılır. Dikine havalandırma tünel içinde bulunan 2 havalandırma kanalının birinden temiz hava verilmektedir. Diğerinden kirli havanın/dumanın emildiği havalandırma biçimidir. Yarı dikine havalandırmada ise tek bir havalandırma kanalı vardır. Buradan tünel içine temiz hava verilirken kirli hava/duman tünel giriş çıkışlarından atılmaktadır. Dikine-yan dikine havalandırmanın yapıldığı tünellerdeki yangınlarda tünele temiz hava girişi durdurulurarak duman emiş kanallarından atılır. Boylamasına havalandırmada ise bu emiş kanalları yerine dumanın yönlendirilerek dışarı atılması amaçlanmaktadır.
